Romeinse Cijfer Omzetter

Romeinse cijfers verschenen ongeveer 500 jaar voor onze jaartelling. De Romeinen leenden ze deels van de Etrusken. Desondanks worden Romeinse cijfers nog steeds gebruikt voor verschillende doeleinden in het moderne leven. In veel of de meeste scholen is het nog steeds onderdeel van het reguliere curriculum om Romeinse cijfers te onderwijzen.

Officiële documenten en historische items zoals grafstenen combineren vaak conventionele Arabische cijfers met Romeinse cijfers.

Wetboeken en wetten gebruiken Romeinse cijfers om belangrijke secties van de wet aan te duiden, zoals artikelen of amendementen, om verwarring bij het identificeren van die specifieke secties te minimaliseren.

Je bent waarschijnlijk bekend met toneelstukken (zoals die van Shakespeare) die Romeinse cijfers gebruiken voor de nummering van aktes. Op dezelfde manier gebruiken filmtitels Romeinse cijfers zoals ROCKY I, II, III... of STAR WARS, Hoofdstuk IV: A NEW HOPE.

Je vindt dezelfde conventie in de meeste boeken voor hoofdstukken. In een modernere verandering zie je in een index of bijlage Romeinse cijfers in kleine letters (vi, iii, x…) om subsecties aan te duiden, hoewel de Romeinen zelf geen 'kleine letters' hadden.

Het Gebruik van Deze Rekenmachine

Deze rekenmachine kan berekeningen in beide richtingen uitvoeren, zowel van Romeinse cijfers naar Arabische cijfers als van Arabische getallen naar Romeinse cijfers. Stel je ziet een datum op een filmcopyright, bijvoorbeeld MCMXLIV of MCMXXXVII. In dat geval kun je dat in het tekstvak invoeren en het zal direct de conversie produceren.

Deze rekenmachine is zeer handig. Zet je getal in het tekstvak, klik op de "Bereken" knop, of druk op je Return-toets en zet het om naar het tegenovergestelde systeem. Het accepteert zowel Romeinse als Arabische formaten zonder dat je hoeft te klikken op schakelaars of pagina's te veranderen.

Dagelijks Leven

De Romeinen gebruikten nummering voornamelijk voor het berekenen van geldwaarden. De grootste enkele waarde die in gangbare Romeinse cijfers kan worden uitgedrukt is 3.999. Dat is een onpraktisch groot aantal schapen om te ruilen, appels te verkopen of vijgen te kopen. Het zou worden weergegeven als MMMCMXCIX, zijnde 3.000 (MMM), 900 (CM), 90 (XC) en 9 (IX).

Over het algemeen hadden ze geen grotere getallen nodig. Er was echter een manier om grotere getallen weer te geven door gebruik te maken van een "overstreepje" (soms een "overlijn" genoemd), dat de getallen eronder vermenigvuldigt met 1.000.

Omdat C = 100, zou C̅ gelijk zijn aan 100.000, en dus zou X̅ gelijk zijn aan 10.000, L̅= 50.000, D̅ zou 500.000 zijn, en M̅ zou gelijk zijn aan 1.000.000.

Op dezelfde manier zou M̅M̅M̅ 3.000.000 zijn, D̅C̅C̅C̅ zou 800.000 zijn, en C̅M̅XII zou 900.000 + 10 + 2 ofwel 900.012 zijn.

Het is mogelijk om nog grotere getallen te schrijven door andere conventies te volgen die ontwikkeld zijn na de val van het Romeinse Rijk. In de praktijk gebruikten de oude Romeinen deze getallen niet. Maar bijvoorbeeld, 3.999.999.999 zou geschreven kunnen worden met dubbele streepjes (1.000 × 1.000), zoals dit: M̿M̿M̿C̿M̿X̿C̿I̿X̿C̅M̅X̅C̅I̅X̅CMXCIX.

De makers van de rekenmachine erkennen ook dat je het  ̅ karakter niet op de meeste toetsenborden kunt invoeren. Om C̅ in te voeren moet je _C typen (onderstrepingsteken + C). Op dezelfde manier zou M̅M̅M̅ _M_M_M zijn.

Beperkingen

Deze Romeinse cijfer rekenmachine kan geen breuken verwerken. De Romeinen hadden een twaalftallig systeem gebaseerd op het getal 12. Dit was handiger voor het kopen en verkopen omdat het je in staat stelde de bedragen te delen door 2, 3, 4 en 6.

Romeins geld was ook aangeduid in fracties van 12 om het kopen en verkopen te vergemakkelijken. Tegenwoordig gebruiken we het twaalftallig systeem voor ons tijdmetingssysteem.

Tegelijkertijd kunnen we in het tientallige decimale systeem tien alleen delen door 2 en 5.

De Romeinen hadden een voorstelling voor onze moderne "nul," die N was voor het woord "nulla" of nihil. Toch werd het alleen alleen gebruikt om "niets" aan te geven en niet gecombineerd met andere symbolen.

Romeinse cijfers lezen zonder een omzetter

1. Zeven letters van het Latijnse alfabet worden gebruikt om getallen aan te duiden:

• I = 1 (het is een oud Etruskisch teken voor 1)
• V = 5 (V is de bovenste helft van het teken X of 10)
• X = 10 (het is een antiek Etruskisch teken voor 10)
• L = 50 (oorspronkelijk werd het Etruskische teken 𐌣 gebruikt, dat vervolgens transformeerde in ↆ dan ⊥ en uiteindelijk L)
• C = 100 (C is de eerste letter van het Latijnse woord "centum" of "honderd")
• D = 500 (D vertegenwoordigt de helft van het teken ↀ (1.000); omdat in eerdere versies 1.000 werd aangeduid als ↀ of Griekse letter Φ phi);
• M = 1.000 (M is de eerste letter van het woord "mille" of "duizend")

2. Natuurlijke getallen worden geschreven door de cijfers te herhalen.

XXX (10+10+10) = 30

3. Duizenden en honderden worden eerst geschreven, dan tientallen en eenheden. XXV (10+10+5) = 25

4. Als een groot getal een kleiner getal voorafgaat, worden ze opgeteld (het optelprincipe), en als een kleiner getal een groter getal voorafgaat, wordt het kleinere getal afgetrokken van het grotere (het aftrekprincipe).

• VI (5+1) = 6
• IV (5-1) = 4
• LX (50+10) = 60
• XL (50-10) = 40
• CX (100 +10) = 110
• XC (100-10) = 90

MDCCCXII (1.000+500+100+100+100+10+1+1) = 1.812

5. De cijfers V, L, D mogen niet meer dan één keer achter elkaar worden herhaald; de cijfers I, X, C, M mogen worden herhaald, maar niet meer dan drie keer achter elkaar.

• VIII (5+1+1+1) = 8
• LXXX (50+10+10+10) = 80
• DCCC (500+100+100+100) = 800
• MMMD (1.000+1.000+1.000+500) = 3.500

6. Een herhaling van hetzelfde cijfer meer dan 3 keer is verboden. Dus, het getal 40 wordt in de hedendaagse Latijnse notatie geschreven als XL en niet als XXXX.

7. Een streepje boven een getal verhoogt de waarde met een factor van 1.000:

• V = 5 en V̅ = 5.000
• X = 10 en X̅= 10.000
• L = 50 en L̅= 50.000
• C = 100 en C̅= 100.000
• D = 500 en D̅= 500.000
• M = 1.000 en M̅= 1.000.000

8. Verschillende aanduidingen van hetzelfde getal zijn mogelijk. Bijvoorbeeld, het getal 80 kan worden weergegeven als LXXX (50+10+10+10) en als XXC (100-20).

Andere Gebruiken

Je ziet vaak dieptemerken in Romeinse cijfers nabij de boeg en achtersteven van schepen. Deze geven aan hoe ver het laagste punt van het schip zich onder het wateroppervlak bevindt. Sommige waterlichamen, havens, kanalen en aanlegfaciliteiten beperken de diepte van schepen. Romeinse cijfers zijn rechte lijnen in het bereik dat nodig is voor dit doel, waardoor ze gemakkelijk te schilderen en te onderhouden zijn. De maritieme industrie schakelt langzaam over op metrische markeringen, en Amerikaanse schepen gebruiken vaak "voet."

Raketten gebruiken ze ook (Titan I-III, Saturnus I, IB, V, Delta II-IV, etc.). Waarschijnlijk was naar de Maan gaan om rond te dwalen en rotsen te verzamelen in een Saturnus 5 niet zo cool als in een Saturnus V, de grootste en krachtigste raket die ooit gelanceerd is!

Je vindt Romeinse cijfers zelfs op luxe polshorloges en beroemde klokken. Een van hen is de 13,5 ton wegende "Big Ben," genoemd naar de grootste van zijn vijf klokken.

Opvallend is dat deze klok IV gebruikt voor het getal "4", terwijl veel andere IIII gebruiken. Beroemde auteur Isaac Asimov noemde ooit een theorie dat I en V de eerste twee letters waren in de naam van hun God Jupiter (IVPITER). Het gebruik van deze twee letters zou als godslasterlijk of oneerbiedig gezien kunnen worden.

De Romeinen ontwierpen hun cijfers niet voor het uitvoeren van wiskunde; ze bestonden voor het bijhouden van records. De Romeinen voerden optel- en aftrekberekeningen uit met het Romeinse abacustool, waarna ze het totaal noteerden.

De Romeinse abacus was nutteloos voor het delen, maar "vermenigvuldiging" kon worden bereikt (langzaam) door meerdere keren op te tellen.

Het gebruik van Romeinse cijfers is tegenwoordig meer esthetisch dan functioneel. Wanneer je Romeinse cijfers ziet, realiseer je je onwillekeurig het belang van informatie en de historische betekenis ervan door de tijden heen. Het begrijpen van dergelijke cijfers is een teken van opleiding en goede manieren.